Tìm hiểu nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Giỗ Tổ Hùng Vương

Giỗ Tổ Hùng Vương là một ngày lễ thường niên có tính truyền thống lâu đời và khá quen thuộc đối với đông đảo người dân Việt Nam, tuy nhiên sự tích Giỗ Tổ Hùng Vương ra sao? Ý nghĩa của ngày lễ Giỗ Tổ Hùng Vương là gì? Nếu bạn vẫn còn mơ hồ về những chi tiết này thì hãy đọc bài viết ngay nhé.

1. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày mấy?

Ngày lễ Giỗ Tổ Hùng Vương là một ngày lễ thường niên và được tổ chức vào ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm. Đây là sự kiện đã đi vào ca dao tục ngữ và được lưu truyền từ hàng ngàn năm nay: Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ Tổ mùng mười tháng ba.

2. Lịch sử ngày lễ Giỗ Tổ Vua Hùng 10/3

Theo công bố của nhiều nhà sử học thì bảng ngọc phả viết từ niên đại Hồng Đức (kéo dài từ 1470 đến 1497) được lưu giữ tại Đền Hùng cho biết rằng ngay từ thời nhà Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần,… thì vua và toàn thể người dân đã hình thành phong tục tổ chức ngày lễ Giỗ Tổ hàng năm tại Đền Hùng. Đây là khu vực được quản lý đặc biệt và những người có nhiệm vụ trông coi nơi này sẽ được miễn sưu thuế cũng như không cần phải sung lính.

Bước sang thế kỷ 20 vào năm Khải Định thứ hai (1917) đã cho ban hành công văn ấn định ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm là ngày “quốc tế” và tất cả bá quan văn võ vào ngày này đều phải nghiêm trang y phục và quay mặt hướng về phía Đền Hùng để bái tế. Trong khi đó thì quan chức của Bộ Lễ và quan hàng Tỉnh tại Phú Thọ phải đích thân tìm đến Đền Hùng để thay mặt vua cúng tế. Đây cũng là sự kiện đánh dấu ngày Giỗ Tổ được chính thức quy định bằng văn bản luật.

Đến giai đoạn sau thành công của cách mạng tháng Tám năm 1945 thì Bác Hồ và các lãnh đạo của Đảng ta đã đặc biệt quan tâm đến Đền Hùng cũng như ngày Giỗ Tổ Hùng Vương. Điều này được cụ thể hóa bằng sắc lệnh số 22/SL-CTN ngày 18 – 2 – 1946 của Chủ tịch nước quyết định lấy ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm là ngày Giỗ Tổ Vua Hùng và mọi công chức sẽ được nghỉ làm hưởng nguyên lương.

Đến năm 1995, 20 năm sau khi đất nước hoàn toàn thống nhất thì Ban bí thư Trung ương Đảng đã quyết định ngày Giỗ Tổ Hùng Vương trở thành ngày lễ lớn trong năm. Tiếp đó, vào năm 2007 thì Quốc hội nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam đã quyết định chọn ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày “Quốc lễ” và quy định cách thức tổ chức tuyên truyền chào mừng cụ thể theo từng năm.

3. Ý nghĩa ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là gì?

Nếu các bạn thắc mắc ngày Giỗ Tổ Hùng Vương có ý nghĩa gì thì sau đây là đáp án dành cho các bạn:

• Đầu tiên, ngày Giỗ Tổ giúp giáo dục cho toàn thể người dân Việt Nam về tinh thần uống nước nhớ nguồn, biết ơn các vua Hùng đã có công dựng nước cũng như biết ơn những anh hùng liệt sĩ từ xưa cho đến nay đã anh dũng ngã xuống để chúng ta có được cuộc sống ấm no và hòa bình như ngày hôm nay. 
• Ngoài việc biết ơn các anh hùng liệt sĩ, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương còn có ý nghĩa giúp mỗi một người dân Việt Nam đều được hun đúc thêm quyết tâm đánh bại mọi kẻ thù có ý định xâm lược biên cương bờ cõi xinh đẹp của đất nước. Tinh thần này đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đúc kết rất ngắn gọn: “Các vua Hùng đã có công dựng nước – Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
• Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương còn có ý nghĩa nhắc nhở chúng ta rằng dân tộc Việt trên khắp bờ cõi đều có chung một tổ tiên, chính vì vậy cần xem nhau như anh em để cùng giữ tình đoàn kết và cùng nhau xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng tươi đẹp.
• Vào ngày 6-12-2012 tổ chức UNESCO đã công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” là một Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, chính điều này giúp ngày Giỗ Tổ có thêm một ý nghĩa rất quan trọng: Giúp bạn bè thế giới hiểu thêm về nền tảng và giá trị văn hóa của con người Việt Nam.

4. Năm 2023 là Giỗ Tổ Hùng Vương lần thứ bao nhiêu?

Vấn đề ngày Giỗ Tổ Vua Hùng được xác nhận chính thức vào năm nào là một vấn đề vẫn tồn tại khá nhiều những tranh cãi trên thực tế. Tuy nhiên hầu hết các nhà nghiên cứu và nhà sử học đều đồng tình với việc Vua Khải Định đã ấn định việc chọn ngày mồng 10 tháng 3 hàng năm làm ngày “quốc tế” vào năm 1917, và điều này cũng có thể xem như một chi tiết để tham khảo.

Tuy nhiên trên thực tế thì hầu như chẳng có người Việt nào quan tâm việc năm nay sẽ là ngày Giỗ Tổ Hùng Vương lần thứ bao nhiêu, mà chỉ biết rằng Giỗ Tổ là một ngày lễ có ý nghĩa và đã xuất hiện từ xa xưa. Giỗ Tổ năm nay người lao động tại Việt Nam sẽ được nghỉ 5 ngày liên tiếp kéo dài từ 29 tháng 4 năm 2023 đến hết ngày mồng 3 tháng 5 năm 2023. 

Tham khảo thêm:

• Top những bài hát giỗ tổ Hùng Vương chọn lọc hay nhất
• Những bài thơ và ca dao giỗ tổ Hùng Vương ý nghĩa nhất

Như vậy các bạn đã cùng POPS Kids Blog tìm hiểu về nguồn gốc ý nghĩa của ngày Giỗ Tổ Hùng Vương. Và như chúng tôi đã chia sẻ thì kỳ nghỉ lễ Giỗ Tổ năm 2023 chúng ta sẽ có đến 5 ngày nghỉ, các bạn hãy lên kế hoạch tận hưởng nó dần là vừa rồi đấy.